CBD a Narkolepsja

Wstęp

Narkolepsja jest zaburzeniem snu w nocy, charakteryzującym się nadmierną sennością w ciągu dnia. Jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna ośrodkowego układu nerwowego, która może dotykać zarówno mężczyzn jak i kobiety. Częstość występowania tej choroby wynosi około 1 na 2000. Z badań wynika, że narkolepsja jest zbyt rzadko rozpoznawana u dotkniętych nią osób lub błędnie określana jako inne schorzenie.

Niska częstość występowania choroby sprawia, że zalicza się ją do chorób rzadkich. Istnieje niewiele doświadczeń klinicznych i ośrodków eksperckich, które zajmowałyby się tymi chorobami. W związku z tym ich leczenie staje się skomplikowane. Pomimo dostępności opublikowanych adnotacji medycznych, dopuszczonych i niedopuszczonych terapii, niektóre badania określają narkolepsję jako wyzwanie i nieuleczalną chorobę.

Mimo, że narkolepsja jest rzadką chorobą, to dotknięci nią ludzie cierpią z powodu niepełnosprawności funkcjonalnej, zmniejszonej wydajności, niskiej jakości życia, braku zdolności do skupienia się na nauce, depresji i innych problemów psychospołecznych. Czy to nie prowadzi do zwiększonego obciążenia ekonomicznego i wyższych kosztów opieki zdrowotnej?

Od 2009 roku, mówi się o wybuchu narkolepsji wśród młodszych dzieci.

Dlatego konieczne jest, aby zrozumieć naturę, rodzaje, objawy i możliwe medyczne, niemedyczne i naturalne środki do leczenia narkolepsji. Celem niniejszego wpisu jest omówienie powyższych aspektów i roli fitokannabinoidów przy zaburzeniach snu.

Przyjrzyjmy się danym z dostępnych i opublikowanych badań.

Narkolepsja

Jest to przewlekłe zaburzenie neurologiczne, które występuje, gdy mózg traci zdolność do kontroli cyklu sen-czuwanie.

Osoby dotknięte narkolepsją zasypiają w różnych momentach w ciągu dnia lub w trakcie wykonywania rozmaitych czynności. Nie mogą być pozostawiane same nawet przy wykonywaniu codziennych czynności, takich jak chodzenie, jazda samochodem, jedzenie, rozmowy, oglądanie telewizji, itd. Mogą potrzebować pomocy i wsparcia przez cały dzień.

Konsekwencje tej choroby dla osób odpowiedzialnych w pracy za innych ludzi, mogą okazać się bardzo poważne.

Centrum Narkolepsji informuje, że taka przytłaczająca senność i zmęczenie są trwałą chorobą na całe życie. Niestety często dotknięte nią osoby nie są diagnozowane i leczone.

Badanie z 2019 roku informuje o wnioskach badaczy, że to zaburzenie snu jest „chorobą autoimmunologiczną”. Jest to bardzo istotna konkluzja, aby móc opracować lepsze metody leczenia tej przewlekłej choroby.

Badania wskazują również, że większa część przypadków narkolepsji jest silnie związana z grupą genów znanych jako ludzkie antygeny leukocytarne (HLA). Ponieważ te geny odgrywają rolę w kontrolowaniu funkcjonowania układu odpornościowego, osoby dotknięte narkolepsją mają ich warianty znane jako receptory limfocytu T. Jednak same czynniki genetyczne nie są odpowiedzialne za zaburzenie, które wpływa na centralny układ nerwowy.

Co powoduje narkolepsję?

W przypadku narkolepsji, proces autoimmunologiczny atakuje neurony odpowiedzialne za stabilizowanie cykli snu i czuwania i zatrzymuje je przed produkcją hipokretyny, zwanej też oreksyną. Zdrowe tkanki i komórki są niszczone, co na stałe pogarsza cykle snu i czuwania.

Badanie z 2011 roku¹ dowodzi, że do narkolepsji prowadzi utrata neuronów podwzgórza, które produkują hipokretyny. Funkcją hormonu hipokretyny jest optymalizacja homeostazy snu i czuwania, regulacja emocji, przetwarzanie nagród i uzależnienia.

U pacjentów z katalepsją, picie alkoholu może nasilać objawy zmęczenia, paraliżu sennego i depresji.

Co się dzieje podczas snu u chorych na narkolepsję?

Zdrowa osoba wchodzi w fazę snu REM dopiero po 60-90 minutach głębokiego snu. Następnie przechodzi w stan śnienia. Z drugiej strony, ludzie z narkolepsją mają tendencję do zasypiania w czasie krótszym niż 5 minut i wchodzenia w fazę REM znacznie szybciej.

Dzieje się tak nie tylko w nocy, ale za każdym razem, gdy zasypiają.

Ludzie z narkolepsją często wykazują brak zapału lub determinacji, gorszą wydajność pracy i obniżoną zdolność do podejmowania decyzji w porównaniu ze zdrowymi osobami.

Czy zaburzenia snu mogą prowadzić do takich negatywnych konsekwencji?

Poniżej omawiamy objawy i zaburzenia związane z tą chorobą.

Rodzaje narkolepsji

Generalnie znane są dwa typy.

1. Narkolepsja z katalepsją

2. Narkolepsja bez katalepsji.

Jedno ze źródeł do badania z 2019 roku² daje nam większą jasność niż zaktualizowana Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu.

• Narkolepsja Typ 1 (NT1)
• Narkolepsja Typ 2 (NT2)

Oba typy są przewlekłe, paraliżujące i połączone z nadmierną sennością w ciągu dnia (EDS) oraz mimowolnym zasypianiem. Jednak badanie przytacza pewne objawy różnicujące oba typy.

NT 1

• Trwałe zniszczenie hipokretyny
• Katalepsja

Nauka³ definiuje ją jako stan charakteryzujący się utratą celowej ruchomości ciała, w którym kończyny pozostają w jakiejkolwiek pozycji zostaną umieszczone.

• Nagłe osłabienie lub utrata napięcia mięśniowego z powodu silnych emocji, takich jak śmiech, wygrana w grę, lub czasami złość.
• Epizody katapleksji
• Paraliż senny
• Halucynacje
• Zaburzenia snu
• Zaczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i wymaga leczenia przez całe życie
• Parasomnie faz REM i NREM.
• Podwyższone ciśnienie krwi w nocy

Inne powiązane zaburzenia obejmują przyrost wagi i otyłość, cukrzycę typu 2, bezdech senny, choroby układu krążenia, zmiany nastroju, lęki, depresje, zaburzenia odżywiania, deficyty uwagi, zespół niespokojnych nóg.

NT 2

Wszystkie wyżej wymienione objawy bez katalepsji są klasyfikowane jako narkolepsja typu 2.

W skrócie, trudność w leczeniu polega na tym, że wciąż wiele przypadków typu drugiego pozostaje nierozpoznanych, a jego wpływ na funkcje organizmu jest niejasny. Ponadto niejednorodność schorzenia prowadzi do występowania u niektórych pacjentów objawów charakterystycznych dla typu 1 nawet bez katalepsji.

Inne objawy narkolepsji:

• senność w ciągu dnia
• częste budzenie się w nocy
• nagłe, krótkie napady senności lub nagłe zasypianie
• krótki paraliż po przebudzeniu
• automatyczne zachowania – wykonywanie rozmaitych czynności w sposób niezamierzony lub automatyczny

Katapleksja a katalepsja

Według organizacji Sleep Foundation, pacjenci cierpiący na NT1 często doświadczają epizodów katapleksji, czego nie zaobserwowano u pacjentów NT2.

W przeciwieństwie do katalepsji, katapleksja jest nagłym osłabieniem mięśni na jawie, zwykle wywołanym przez pozytywne doświadczenia takie jak śmiech, rozmowy, zaskoczenie, itp.

Katalepsja zaś powoduje sztywność, utratę przytomności lub czucia.

Przyczyny katapleksji są nadal badane. Utrata oreksyny (hipokretyny) prowadzi do przerwania cyklów sen-czuwanie. Najważniejszą cechą charakterystyczną katapleksji jest to, że nie zawsze wiąże się ona z narkolepsją, ale może powodować inne choroby genetyczne, takie jak udary, guzy mózgu, typ C choroby Niemanna-Picka (NPC), zespół Pradera-Williego i zespół Angelmana.

Farmakoterapia narkolepsji

Większość badań twierdzi, że nie ma możliwości złagodzenia narkolepsji, ponieważ zniszczenie neuronów oreksyny jest nieodwracalne. Dlatego nie ma lekarstwa na tę chorobę. Pacjenci, którzy na nią cierpią, potrzebują pomocy medycznej przez całe życie.

Jednocześnie, można znaleźć w badaniach informacje o obecnych terapiach i lekach, które mają na celu leczenie objawów, w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Zajmują się jedynie objawami, a nie chorobą samą w sobie.

W badaniu z 2019 roku², mówi się o stosowaniu niektórych leków przeciwdepresyjnych i stymulantów w leczeniu narkolepsji. US FDA (amerykańska Agencja Żywności i Leków) zatwierdziła takie stymulanty jak modafinil, armodafinil, pitolisant i hydroksymaślan sodu. Są one najczęściej przepisywanymi lekami, które mogą pomóc w kontrolowaniu objawów. Przy EDS (nadmierna senność w ciągu dnia), katalepsji i zaburzeniach snu nocnego, skuteczny jest hydroksymaślan sodu. Badanie wskazuje również, że ostatnie badania potwierdziły skuteczność hydroksymaślanu sodu jako bezpiecznego leku na narkolepsję u dzieci. Niestety stosowanie tych środków stymulujących niesie ze sobą inne zagrożenia dla zdrowia, takie jak długoterminowe choroby sercowo-naczyniowe, wysokie ciśnienie krwi i tętna.

Wydaje się, że niedawno opracowane leki redukujące nadmierną senność, takie jak pitolisant, mają ogólnie lepszą tolerancję. Lek ten również wywołuje niepożądane skutki uboczne, takie jak bóle głowy, niepokój, drażliwość, nudności i bezsenność.

Do tego leki pozarejestracyjne, takie jak dopamina, noradrenalina i inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne w sposób dawkozależny mogą pomóc przy paraliżu sennym, lecz w większości przypadków są zalecane jedynie w stanach nasilenia ze względu na wywoływane przez nie skutki uboczne na układ krążenia i psychikę. Ponadto, wycofanie leków przeciwdepresyjnych może prowadzić do powrotu katalepsji.

Leczenie narkolepsji bez środków farmakologicznych

Badanie z 2015 roku⁴ zajmuje się leczeniem objawów narkolepsji. Jednak nie ma opracowanych terapii behawioralnych.

Poniższe proste podejście oparte o zmianę stylu życia może zostać zintegrowane z leczeniem farmakologicznym objawów. Nauczenie się jak radzić sobie z nadmierną sennością, jest kluczem do poprawy jakości życia.

• prowadzenie regularnego harmonogramu snu
• robienie zaplanowanych, długich drzemek w czasie dnia lub krótkich, ograniczonych czasowo drzemek
• rozwijanie nawyku brania, krótkich 20-minutowych drzemek w różnych częściach dnia
• radzenie sobie z napadami senności poprzez planowanie spotkań, pracy
• regularne ćwiczenie
• unikanie alkoholu – nadmierne spożycie alkoholu, w większości przypadków może pogorszyć chorobę
• odżywcza dieta
• według nieformalnych dowodów badań psychoterapia i terapie immunologiczne wydają się skuteczne, ale potrzebnych jest więcej badań i jednoznacznych dowodów

Te same badania mówią o pewnych zabiegach eksperymentalnych, takich jak terapie na bazie hipokretyny np. przeszczep komórek hipokretyny lub donosowe podawanie hipokretyny.

Narcolepsy Network podkreśla znaczenie pewnych nietradycyjnych sposobów leczenia objawów. Obejmują one przyjmowanie leków ziołowych, masaż, modlitwę, medytację, akupunkturę, akupresurę, które mogą pozytywnie wpływać na sen.

Rola kannabinoidów w cyklach sen-czuwanie

Badanie z 2014 roku⁵ zwraca uwagę, że THC zwiększa senność, a CBD sprzyja zwiększonej czujności. Jednak wyniki badań klinicznych na modelach ludzkich i zwierzęcych dały mieszane rezultaty ze względu na różne czynniki, takie jak droga podania, dawka, badane osoby, itp.

Na przykład, ogólnoustrojowe podanie CBD wpłynęło na poprawę snu przy bezsenności. U gryzoni, w zależności od dawki, wyniki wykazały zwiększony całkowity procent czasu snu.

W doświadczeniach na ludziach, 15 mg CBD podawane młodym dorosłym zwiększało czas czuwania. To dlatego, że CBD zwiększa uwalnianie dopaminy (DA) w mózgu.

Badanie z 2017 roku⁶ również przedstawia mieszane wyniki jeżeli chodzi o wpływ konopi na sen. Niektóre wyniki badań pokazują, że zażywanie konopi skutkuje:

• obniżoną latencją zasypiania i krótszym czasem czuwania wtrąconego
• krótkotrwałe używanie konopi może mieć terapeutyczny wpływ na sen,
• zwiększenie czasu snu wolnofalowego
• skrócenie fazy REM

Badanie mówi też, że CBD odgrywa rolę w cyklu sen-czuwanie w sposób dawkozależny. Warto zaznaczyć, że niska dawka ma działanie stymulujące, a wysokie dawki dają efekt uspokajający. Wnioski z badania wśród osób z bezsennością mówią, że przyjmowanie 160 mg CBD dziennie zwiększało czas snu.

Przy dyskusji o CBD, nie można pominąć roli systemu endokannabinoidowego (ECS) w regulacji rytmu dobowego, cykli sen-czuwanie. Stanowi on centralny punkt na którym należy się skupić w celu dalszego zbadania wpływu kannabinoidów na sen.

Jednocześnie, należy wziąć pod uwagę, że organizm przyzwyczaja się do wpływu konopi, co może z czasem prowadzić do ich nadużywania.

Badanie z 2015 roku⁷ informuje, że używanie marihuany prowadziło do nadmiernej senności w ciągu dnia u niektórych nastolatków.

Oprócz przeważających spekulacji na temat CBD i jego właściwości leczniczych, sama dyskusja daje nowe spojrzenie na poszukiwanie naturalnych środków regulujących cykl sen-czuwanie.

Zalecane lektury: CBD przy bezsenności

Jakie witaminy mogą pomóc przy narkolepsji?

W badaniu z 2011 roku⁸ pojawia się wzmianka, że pacjenci z narkolepsją mają duży niedobór witaminy D.

Dlatego oprócz leków warto zadbać o spożycie żywności bogatej w witaminę D oraz suplementów.

Podobnie kompleks witaminy B odgrywa ważną rolę w regulacji cyklów sen-czuwanie.

Dobre zaplanowanie diety tak, aby znalazły się w niej: zdrowa mieszanka złożonych węglowodanów, chude białka, witaminy i zdrowe tłuszcze, może w bardzo dużym stopniu wpłynąć na poprawę zdrowia. Prowadź dziennik diety, która może przynieść ci zmiany, sprawi że poczujesz się dobrze i pomoże ci w poprawie zdrowia.

Wnioski

Rzadkie choroby takie jak narkolepsja są rozproszone po całym świecie, jednak wiedza potrzebna do ich diagnozowania i leczenia jest ograniczona. WHO podjęła wysiłki na całym świecie na rzecz promowania badań naukowych, rozwoju, motywacji i wprowadzania do obrotu produktów leczniczych dla rzadkich chorób w UE i USA.

Chociaż narkolepsja jest rzadką chorobą, jeżeli pozostaje nieleczona lub niezdiagnozowana, może mieć negatywny wpływ na jakość pracy, a jednocześnie wpływać na funkcje społeczne, poznawcze i psychospołeczne dotkniętej nią osoby.

Celem tego wpisu jest zwiększenie świadomości i wiedzy na ten temat. Należy uruchomić badania na temat narkolepsji w większej liczbie krajów i pracować na rzecz ustanowienia ośrodków leczenia dla dotkniętych populacji.

Bibliografia

1. Bayard S, Abril B, Yu H, Scholz S, Carlander B, Dauvilliers Y. Decision making in narcolepsy with cataplexy. Sleep. 2011;34(1):99-104. Published 2011 Jan 1. doi:10.1093/sleep/34.1.99 [↩]
2. Barateau L, Dauvilliers Y. Recent advances in treatment for narcolepsy. Ther Adv Neurol Disord. 2019;12:1756286419875622. Published 2019 Sep 26. doi:10.1177/1756286419875622 [↩] [↩]
3. Ranjita Betarbet, J. Timothy Greenamyre,Chapter 14 – Complex I Inhibition, Rotenone and Parkinson’s Disease,Editor(s): Richard Nass, Serge Przedborski,Parkinson’s Disease,Academic Press,2008 [↩]
4. Michael J. Thorpy, Yves Dauvilliers,Clinical and practical considerations in the pharmacologic management of narcolepsy, Sleep Medicine,Volume 16, Issue 1,2015,Pages 9-18,ISSN 1389-9457,https://doi.org/10.1016/j.sleep.2014.10.002 [↩]
5. Murillo-Rodríguez E, Sarro-Ramírez A, Sánchez D, et al. Potential effects of cannabidiol as a wake-promoting agent. Curr Neuropharmacol. 2014;12(3):269-272 doi:10.2174/1570159X11666131204235805 [↩]
6. Babson, Kimberly & Sottile, James & Morabito, Danielle. (2017). Cannabis, Cannabinoids, and Sleep: a Review of the Literature. Current Psychiatry Reports. 19. 10.1007/s11920-017-0775-9 [↩]
7. Nationwide Children’s Hospital. „Marijuana use is associated with excessive daytime sleepiness in adolescents.” ScienceDaily. ScienceDaily, 13 February 2015 [↩]
8. Carlander B, Puech-Cathala AM, Jaussent I, et al. Low vitamin D in narcolepsy with cataplexy. PLoS One. 2011;6(5):e20433. doi:10.1371/journal.pone.0020433 [↩]